Liên Bộ Tài chính-Công thương kiên trì thực hiện điều hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường có quản lý của Nhà nước

Pv: Xin Ông cho biết nguyên tắc điều hành giá bán xăng dầu trong nước hiện nay được thực hiện như thế nào?

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Giá xăng dầu hiện nay đang được điều hành theo quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu (gọi tắt là Nghị định số 84/2009/NĐ-CP) với nguyên tắc cơ bản là: "Giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước". Theo đó, thương nhân kinh doanh xăng dầu đầu mối được quy định giá bán xăng dầu trong biên độ giới hạn nhất định, theo quy trình và nguyên tắc quy định. Nhà nước thực hiện giám sát, kiểm soát và điều tiết giá xăng dầu thông qua việc quy định công thức tính giá cơ sở, thời gian tối thiểu giữa hai lần điều chỉnh giá để các doanh nghiệp có căn cứ tính toán và đăng ký mức giá với cơ quan Nhà nước.

Ở nước ta, xăng dầu tiêu thụ trong nước chủ yếu phải nhập khẩu (khoảng 70%), nên giá xăng dầu trong nước phụ thuộc vào biến động giá xăng dầu thế giới, trực tiếp là sự biến động của giá xăng, dầu thành phẩm.

Việc xây dựng giá cơ sở quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP làm căn cứ để điều hành giá bán xăng dầu trong nước trong từng thời kỳ. Giá cơ sở được xác định là mức giá mang tính trung bình tiên tiến để điều hành, xem xét mức độ chênh lệch giữa giá cơ sở và giá bán hiện hành từ đó tiến hành xử lý mức giá cụ thể và áp dụng các biện pháp bình ổn giá. Mức giá cơ sở được tính bình quân 30 ngày (phù hợp số ngày dự trữ lưu thông) có thể trùng, có thể cao hơn và cũng có thể thấp hơn giá vốn thực tế tại từng thời điểm của doanh nghiệp. Liên Bộ Tài chính - Công Thương không quyết định giá bán cụ thể của từng doanh nghiệp, mà chỉ tính toán và đưa ra mức tăng giá tối đa (đối với trường hợp tăng giá) và mức giảm tối thiểu (đối với trường hợp giảm giá). Việc quy định như vậy sẽ có tác dụng tích cực tác động đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp vì: sẽ khuyến khích doanh nghiệp lựa chọn bạn hàng, thời cơ giá nhập tốt, tổ chức mạng lưới kinh doanh hợp lý, tiết kiệm chi phí... để có giá vốn thực tế thấp hơn giá cơ sở thì có thể sẽ có lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận định mức quy định (300 đồng/lít,kg). Ngược lại cũng sẽ tạo ra sức ép đối với các doanh nghiệp nếu nhập với giá cao, kinh doanh chưa hợp lý... có giá vốn cao hơn giá cơ sở thì lợi nhuận sẽ thấp hơn lợi nhuận định mức, thậm chí không có lợi nhuận, bị lỗ.

Pv: Hiện nay, có dư luận cho rằng việc điều hành giá xăng dầu trong nước tại một số thời điểm chưa sát diễn biến giá xăng dầu thế giới (trong tháng 3/2013 tăng cao...). Xin Ông cho biết quan điểm của Ông về bình luận này? Và Ông đánh giá việc điều hành giá xăng dầu thời gian qua có gì nổi bật?

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Như phân tích ở trên việc điều hành giá xăng dầu trong nước phải căn cứ vào giá cơ sở (công thức tính, chu kỳ tính giá, tần xuất điều chỉnh giá), do vậy vừa qua, mặc dù giá xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp trong nhiều thời điểm xu hướng tăng là chủ yếu và dao động ở mức cao, nhưng giá bán xăng dầu trong nước đã không phải điều chỉnh tăng hoặc tăng ở mức độ kiềm chế thay vào đó Nhà nước bình ổn giá thông qua các công cụ tài chính (sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu, việc điều hành thuế, điều chỉnh lợi nhuận định mức trong cơ cấu giá cơ sở) nhằm giữ ổn định, không tăng giá hoặc không để giá tăng quá cao, gây tác động bất lợi đến phát triển kinh tế xã hội, đến mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội.

Tôi ví dụ như trong dịp điều hành ngày 26/2/2013, nếu tính đúng, tính đủ theo quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP thì giá xăng dầu trong nước đã phải điều chỉnh tăng để bù đắp phần chênh lệch khi giá cơ sở cao hơn giá bán hiện hành ở mức tương ứng khá cao: xăng tăng 2.300 đồng/lít; dầu điêzen tăng 1.150 đồng/lít; dầu hỏa tăng 1.500 đồng/lít; dầu madut tăng 1.000 đồng/kg. Tuy nhiên, tại thời điểm này, để thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát sau dịp Tết Nguyên đán, Liên Bộ đã yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối không tăng giá xăng dầu trong nước thay vào đó là sử dụng Quỹ BOG ở mức xăng: 2.000 đồng/lít; dầu điêzen: 800 đồng/lít; dầu hỏa: 1.150 đồng/lít; dầu madut: 650 đồng/kg và các doanh nghiệp phải chia sẻ bằng việc cắt giảm lợi nhuận định mức trong cơ cấu giá cơ sở (300 đồng/lít,kg).

Đến cuối tháng 3/2013, trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới tiếp tục tăng cao, số dư Quỹ BOG không còn, bên cạnh đó tình trạng buôn lậu xăng dầu qua biên giới tăng cao do giá xăng dầu trong nước chênh lệch lớn với giá xăng dầu các nước có chung đường biên giới, Liên Bộ Tài chính Công thương đã chủ động yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối ngừng sử dụng Quỹ BOG, rà soát phương án giá và điều chỉnh giá bán xăng dầu trong nước phù hợp.

Từ tháng 4 đến tháng 10 và đầu tháng 11/2013, việc điều hành giá xăng dầu có tăng, có giảm theo giá xăng dầu thế giới, nhưng để thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô Liên Bộ Tài chính - Công Thương đã cho phép các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối sử dụng Quỹ BOG và điều chỉnh tăng giá bán xăng dầu ở mức độ hợp lý, còn khi có yếu tố giảm tức là giá cơ sở thấp hơn giá bán lẻ là Liên Bộ yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện giảm ngay.

Trong các lần điều hành giá xăng dầu trong nước, Bộ Tài chính đều có thông cáo báo chí trong đó đã công khai diễn biến giá xăng dầu thế giới, giá cơ sở và nguyên tắc, sự cần thiết...của việc điều hành giá xăng dầu trong nước. Ngoài ra, việc công khai trong điều hành giá xăng dầu, các kết quả thanh tra, kiểm tra, kiểm soát… thường xuyên được thực hiện thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, họp báo, thông cáo báo chí, các cuộc hội thảo đối thoại chính sách…; từng yếu tố cấu thành giá trong giá cơ sở, các biện pháp bình ổn giá (thuế, phí, Quỹ), việc niêm yết giá, các quyết định giá đều được thể hiện một cách minh bạch.

Có thể khẳng định, điều hành giá xăng dầu trong nước vừa qua được thực hiện bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới và phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội trong nước, đảm bảo hài hòa lợi ích của người tiêu dùng, doanh nghiệp và góp phần cân đối ngân sách nhà nước. Kết quả đáng ghi nhận là góp phần kiểm soát lạm phát theo mục tiêu của Chính phủ và Quốc hội đề ra (tôi cho rằng CPI cả năm khoảng dưới 6,5%), bình ổn giá cả thị trường, việc điều hành giá xăng dầu trong nước ngày càng công khai và minh bạch, hài hòa lợi ích các bên tham gia và điều tiết thị trường.

Pv: Xin Ông cho biết quan điểm định hướng điều hành giá xăng dầu trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Anh Tuấn: Trong thời gian tới, Liên Bộ Tài chính - Công Thương tiếp tục kiên trì thực hiện điều hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường có quản lý của Nhà nước: Kiên trì thực hiện nhất quán chủ trương điều hành kinh doanh xăng dầu theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo đúng các nguyên tắc, quy định của Nghị định số 84/2009/NĐ-CP và các văn bản của Chính phủ sửa đổi bổ sung (nếu có).

Việc điều hành giá có tăng có giảm tùy theo diễn biến của tình hình thị trường thế giới, tuy nhiên để bình ổn giá xăng dầu trong nước rất cần chủ động, linh hoạt điều hành đồng bộ các biện pháp về giá, Quỹ Bình ổn giá, trong một số trường hợp có thể điều chỉnh lợi nhuận định mức của doanh nghiệp trong cơ cấu giá cơ sở nhằm góp phần thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát; bình ổn giá cả thị trường; đảm bảo hài hòa lợi ích người tiêu dùng, doanh nghiệp.

Pv: Xin cảm ơn Ông đã tham gia cuộc phỏng vấn!